Het bestuur van de Vereniging van Inheemse Dorpshoofden in Suriname (VIDS) had afgelopen maandag 10 januari een ontmoeting met de regeringstop, waaronder president Chan Santokhi, vicepresident Ronnie Brunswijk en de ministers van TCT, NH en Bibis. Ook DNA-voorzitter Marinus Bee was aanwezig, evenals de voorzitter van de DNA-commissie van rapporteurs over de conceptwet Collectieve Rechten van Inheemse volken en Tribale volken, Asiskoemar Gajadien, en verder Patricia Meulenhof, voorzitter van de presidentiële commissie Grondenrechten.

Bij deze topontmoeting heeft het VIDS-bestuur brandende vraagstukken ter sprake gebracht. Het betreft de conceptwet Collectieve Grondenrechten, het Kaliña en Lokono vonnis, goudwinning in Zuid-Suriname, verruwing van de criminaliteit, de conceptwet Grondconversie (omzetting grondhuur naar eigendom), basiszorgverzekering, vrijhandelszone in Oost-Suriname, de slechte staat van diverse vliegvelden in het binnenland en het op handen zijnde programma van het Internationaal Monetair Fonds (IMF).

Asiskoemar Gajadien heeft meegedeeld dat de workshop van de Nationale Assemblee aangaande de conceptwet Collectieve Rechten die gehouden zou worden op 14 januari, vanwege het oplopend aantal Covid-19-besmettingen, ook onder DNA-personeel, is verschoven naar de tweede week van februari. De Commissie van Rapporteurs van de conceptwet Collectieve Rechten wil medio februari het vooronderzoek afronden en de week daarop de conceptwet behandelen in een openbare vergadering van DNA.

Het VIDS-bestuur heeft met betrekking tot de conceptwet over conversie gevraagd om Inheemse gebieden uit te sluiten van de mogelijkheid tot omzetting van grondhuur naar eigendom. Inheemse volken hebben recht op hun woon- en leefgebieden, en deze kunnen dus niet aan anderen in eigendom worden gegeven. Ook stelde het VIDS-bestuur dat de conceptwet Collectieve Rechten éérst behandeld moet worden, om de collectieve grondenrechten veilig gesteld te hebben. Volgens Gajadien is in de laatste versie van de conceptwet Grondconversie opgenomen dat gronden van Inheemse en Tribale volken zijn uitgesloten van zowel uitgifte als omzetting.  Vicepresident Ronnie Brunswijk zei dat hij het VIDS-bestuur gerust wil stellen dat de conceptwet Collectieve Rechten behandeld zal worden in het parlement. De conceptwet Grondconversie was al op de agenda. “Jullie moeten vertrouwen hebben dat we de conceptwet Collectieve Rechten zullen behandelen. Het gaat niet erom welke conceptwet eerst wordt behandeld. We gaan beide in dezelfde periode behandelen”, zei Brunswijk.

VIDS heeft directe bescherming van Inheemse gebieden voorgesteld door bijvoorbeeld de demarcatiekaarten in het bestand van het Management Instituut voor Grondregistratie en Land Informatie Systeem (MI-GLIS) op te nemen. President Chandrikapersad Santokhi heeft Patricia Meulenhof, voorzitter presidentiële commissie Grondenrechten, gevraagd om hierover advies uit te brengen in de vorm van instructies aan beleidsmakers (districtscommissarissen en ministers). VIDS kan hierbij haar input geven.

Omtrent het Kaliña en Lokono vonnis is aangegeven dat Roy Baidjnath Panday, ex-procureur generaal, is aangewezen als de nieuwe Agent van de Staat. Deze kwestie komt op de agenda van Raad van Ministers.

Ook is er gesproken over gesignaleerde goudwinning en milieuvervuiling in Zuid-Suriname waar diverse Inheemse dorpen zoals Amotopo, Kwamalasamutu, Tepu, Palumeu en Kawemhakan al vaker hun bezorgdheid over hebben laten horen. Er zijn ook illegale airstrips en wegen waargenomen. VIDS is gevraagd om de informatie aan de regering te doen toekomen, inclusief satellietbeelden als die beschikbaar zijn. “Zolang bewijs ontbreekt kan je niet optreden. Ik ben voorstander van het ondernemen van een expeditie ”, zei David Abiamofo, minister van Natuurlijke Hulpbronnen.

Verder is de kwestie over de basiszorgverzekering aangehaald. Afgesproken is, dat vervallen Bazo-kaarten via de dorpshoofden aan de districtscommissarissen kunnen worden gegeven, ’die ze naar de stad zullen sturen voor vernieuwing.

Daarnaast baart de slechte staat van airstrips in het binnenland de mensen zorgen.  Minister Albert Jubithana van Transport Communicatie en Toerisme (TCT) heeft deze week een afspraak met minister Armand Achaibersing van Financiën en Planning over de meest urgente onderhoudswerkzaamheden van de vliegvelden.

VIDS vroeg ook speciale aandacht voor dorpen in het binnenland in verband met het geplande IMF-programma. President Santokhi beaamde dit en zei dat niet alleen het IMF-programma, maar ook het herstel- en investeringsprogramma van de regering effecten zal hebben. “We gaan het draagvlak verruimen”, beloofde hij. De president zei verder dat de regering de uitvoering van het beleidsprogramma zal bespreken en dat hij daarbij ook voorstellen zal doen dat er hearings komen met functionele organisaties.  Ook zal er gesproken worden over de deelname van deze organisaties aan microprojecten.