Maraka, de nieuwsbrief van VIDS, komt binnenkort weer uit. Hierin zijn een aantal artikelen opgenomen die gewijd zijn aan de wereldwijde pandemie die duizenden levens eist. Omdat het belangrijk is dat de informatie hierover zo gauw mogelijk de inheemse dorpen bereikt, heeft VIDS gemeend om deze informatie alvast te plaatsen op de website en op facebook. Wij hopen dat iedereen deze informatie deelt, zodat het ook de gemeenschappen in het binnenland bereikt.

Een dodelijke ziekte

In Suriname en in de hele wereld maken mensen zich grote zorgen om COVID-19 die zoveel slachtoffers eist. Het is een uiterst besmettelijke ziekte waartegen nog geen medicijn is. Omdat het een ziekte is die in erge vorm de longen aantast en tot de dood kan leiden, is het belangrijk om te voorkomen dat COVID-19 zich verspreid in Suriname, en zeker niet in de dorpen. Want als wij naar de geschiedenis kijken, dan zien we dat inheemsen van nature een zwakke afweer hebben tegen griepvirussen. In het verleden heeft de griep duizenden slachtoffers geëist onder de inheemsen. Daarom is het goed om te weten wat er nu gebeurt in Suriname en in de rest van de wereld en welke maatregelen wij moeten treffen om te voorkomen dat het virus zich verspreid naar de dorpen in het binnenland en in de kuststreek.

Wat is COVID-19

COVID-19 staat voor Corona Virus Disease 2019, dat is een soort griep die veroorzaakt wordt door een nieuwe Coronavirus waartegen nog geen medicijnen zijn gevonden. Deze virus is erg besmettelijk en verspreid zich heel snel. Mensen die het virus hebben, kunnen het, voordat ze zich ziek voelen, al overdragen aan anderen. De meeste patiënten met dit virus krijgen klachten zoals bij een gewone griep of verkoudheid, voornamelijk koorts en droge hoest. Maar je kan ook lichaamspijn, hoofdpijn, vermoeid of misselijk voelen. Als het verergert, krijg je pijn op de borst en kan je moeilijk ademhalen. Is je weerstand goed, dan wordt je vanzelf weer beter, maar mensen met een lage weerstand, vooral ouderen en mensen met een chronische ziekte waaronder diabetes, hoge bloeddruk, hart- en vaatziekte, kunnen hier zo ziek van worden dat ze doodgaan.

COVID-19 brak in december 2019 voor het eerst uit in China en heeft zich over de hele wereld verspreid. Vandaag, 23 maart 2020, is het totaal aantal besmette personen in de wereld meer dan 349.000 en zijn meer dan 15.000 mensen overleden. China heeft het hoogste aantal besmette personen met ruim 81.000, en Italië het hoogste aantal overledenen met 3.270. Deze aantallen nemen nog toe, dagelijks sterven er honderden mensen. Informatie over hoeveel mensen wereldwijd ziek zijn en sterven aan het Coronavirus, vindt u op de website https://www.worldometers.info/coronavirus/#countries

COVID-19 in Suriname

In Suriname zijn er 5 mensen positief getest met het Coronavirus. Omdat dit virus zich heel snel verspreid, heeft de overheid meteen verschillende maatregelen getroffen om verspreiding tegen te gaan. Scholen en crèches zijn gesloten, evenementen en bijeenkomsten met meer dan 100 personen zijn verboden, restaurants zijn dicht, overheidskantoren hebben aanpaste openingstijden, bus- en boottransport is beperkt en moet voldoen aan strikte hygiëneregels. Ook de landsgrenzen zijn dicht, dus er mogen geen mensen meer gaan tussen Suriname en Frans-Guyana, Guyana, Brazilië en andere landen. Dit mag alleen met toestemming van de Surinaamse autoriteiten en onder strikte begeleiding. Ook wordt informatie gegeven aan de Surinaamse bevolking over deze ziekte en hoe ze kunnen voorkomen dat het zich verspreid. Het belangrijkste is de hygiëne, waaronder handen wassen met water en zeep, hoesten en niezen in de elleboog, snuiten in een papieren zakdoek, desinfecteren van je huis. En grote afstand houden van elkaar. In Suriname is er nog niemand overleden aan het Coronavirus. Het nieuws over Coronavirus in Suriname kunt u ook volgen op de website: https://covid-19.sr/

Inheemse gemeenschappen en ‘westerse’ ziektes

Er is in Suriname niet veel geschreven over de ervaringen van inheemsen met ziekten die van buitenaf komen. Maar de verhalen zijn wel verteld en doorgegeven aan de jongere generatie. Hieronder het verhaal van de grootvader van Giorgio Awankaroe en daarna volgt een stuk over Epira uit het boek Lokono Wawrora Jaha Coeritjien: Indiaans grondgebied hier aan de Corantijn. Traditionele bewoning, gebruik en beheer van het inheems grondgebied in West Suriname. VIDS, Januari 2008

Giorgio: Inheemse gemeenschappen bedreigd door westerse ziekten

Volgens vertellingen van mijn wijlen opa en ouderen waren besmettelijke ziektes zoals de Spaanse griep, de knokkelkoorts, pokken en mazelen een grote dreiging geweest binnen de inheemse samenleving. De Spaanse griep heeft tussen 1918 – 1919 ook veel slachtoffers gemaakt onder de inheemse gemeenschappen. Uit vertellingen van ouderen was er in de tijd een opmerkelijke ontwikkeling gaande met de komst van ‘westerse’ bacteriën en virussen die ze niet onder controle hadden. In die tijd bezochten veel westerse mensen de dorpen. Zo brachten zij bacteriën en virussen bij de inheemse gemeenschappen.

Volgens hun verhaal, wanneer iemand zo’n ziekte had gekregen schakelden zij meestal een sjamaan in. De sjamaan ging dan een medicijn maken. In die tijd was de gezondheidszorg ook beperkt of het bestond niet bij de mensen waardoor veel mensen dan stierven. Ziektes als mazelen of koorts waren al fataal voor de mensen, vooral kinderen en ouderen werden niet bespaard. Het was een groot gevaar voor de mensen. Daarom verlieten ook veel inheemsen hun natuurlijke woonomgeving. Ze waren bang. Er was ook geen goede informatie of voorlichting naar de inheemsen toe en soms waren de dorpen ook niet direct bereikbaar. In die tijd waren ze ook niet ingeënt. Hun immuunsysteem was niet bestand tegen deze ziektes. Volgens mijn wijlen opa die sjamaan was, kenden inheemsen deze besmettelijke ziektes niet. Hij zei altijd dat er meer ziektes zullen komen en hij zei ook dat blanken bewust die ziektes zullen ontwikkelen om de mensheid uit te roeien.  Hij zei: ‘Wij als ouderen zullen het misschien niet meer meemaken, maar ik zeg jullie, als komende generatie zullen jullie het zien’. Had mijn wijlen opa gelijk?

Epira

Het dorp Epira (Guyana) was volgens de ouderen erg groot en strekte zich uit op een hoge oever van de Corantijnrivier tussen Epira kreek en White Hill. Volgens verhalen van de oudere inheemsen was Epira woongebied van Warraus en Arowakken. Er was een school en een kerk, en de mensen leefden van hun kostgrondje, jagen en vissen. Hun jacht- en visgebied was Epirakreek. Je kan het vergelijken met Kaboerikreek, zegt een oudere. “Wat Kaboerikreek is voor ons, dat was Epirakreek voor Epira”. Nu nog gaan inheemsen van Guyana en West Suriname daar jagen en vissen.

Rond de eerste Wereldoorlog brak er een ziekte uit waar velen aan dood zijn gegaan. Het begon met koorts en na drie dagen was je dood. “De mensen van daar toen zijn verspreid. Er was geen medicijn die deze mensen kon genezen. Deze ziekte was alleen in Epira, hier in deze dorpen niet. Niemand heeft ooit onderzoek gedaan, wat voor ziekte het was. Mijn vader heeft mij erover verteld. Mijn vader ging daar op school, hij vertelde mij later hoe het daar was. Mijn vader heeft veel mensen daar begraven, maar hij werd niet ziek. Hij begroef mensen totdat hij moe was, zoveel mensen stierven dat ze geen kisten meer konden maken. Dus als iemand dood ging, begroeven ze de mensen in hun hangmat” (Richard Lingaard).

De overlevenden van Epira trokken weg en gingen volgens Richard Lingaard eerst naar het nabijgelegen Peruru (Guyana), maar ook daar gingen ze dood. Dus trokken ze naar andere dorpen zoals Orealla, Apoera en Washabo. “De laatste familie die uit Epira weg is gegaan, was familie van opa Jimmy Lingaard. Deze opa is al overleden. Na dit incident ging nooit iemand daar wonen tot de dag van vandaag”.

Inheemse gemeenschappen en COVID-19

Voorkomen moet worden dat het Coronavirus zich verspreid in Suriname en dat het niet een inheemse gemeenschap binnenkomt. Sommige gemeenschappen hebben al maatregelen getroffen om dit te voorkomen. Donderkamp (Konomerume) is volledig afgesloten, niemand mag het dorp meer in. Ook in Galibi zijn strenge maatregels genomen:

• Inwoners mogen niet meer over en weer varen naar de Franse dorpen.
• Inwoners mogen niet met hun producten naar St. Laurent in Frans Guyana
• Zodra inwoners terugkomen van Albina naar het dorp moeten ze stoppen bij de plaatselijke broeder voor een temperatuurmeting
• Buitenlanders worden voorlopig niet toegelaten in het dorp
• Inwoners moeten hun huis en erf extra schoonhouden

Elk dorp moet voor zichzelf nagaan welke maatregelen nodig zijn om de gemeenschap te beschermen tegen besmetting met het Coronavirus. De landsgrenzen zijn dicht, maar hoe zit het met de dorpen in het zuiden? Komen vreemdelingen waaronder goudzoekers nog in de dorpen? En de gemeenschappen vlakbij de stad: krijgen zij nog bezoekers van buiten? Hoe groot is de kans dat een besmet persoon het virus binnen het dorp brengt? Vragen die nu nog onbeantwoord blijven, maar waar wel serieus over nagedacht moet worden.

Iedereen moet zich ook voorbereiden op een eventuele uitbraak in het dorp. Wat kan je zelf doen?

1. Het allerbelangrijkste is: zorg voor een goede weerstand door gezond te eten en te drinken. Eet zoveel mogelijk vers voedsel. Bewezen is dat de traditionele voeding van inheemsen heel erg gezond is, eet dus vers vlees en vis, vruchten, noten, cassavebrood, peprewatra en versterk je immuunsysteem met traditionele medicinale planten. Veel bewegen is ook nodig om lichamelijk sterker te worden.
2. Let op een goede hygiëne. Altijd handen wassen. Met zeep. Heb je je neus gesnoten? Handen wassen. Kom je van buiten? Handen wassen. Bij alles wat je doet, meteen je handen wassen nog voordat je iets of iemand anders aanraakt.
3. Hou gepaste afstand, tenminste 1,5 m van elkaar. Komt er iemand van buiten het dorp, geef dan niet een hand, maar hou afstand. Het virus heeft een incubatietijd van 2 weken, dat wil zeggen dat je al twee weken besmet bent, maar je voelt je niet ziek. Maar in die 2 weken kan je wel een ander besmetten. Hou dus afstand.
4. Zorg voor elkaar. Vroeger was het zo dat alles werd gedeeld in het dorp. Niemand was alleen. En al moeten we gepaste afstand houden, we moeten wel voor elkaar blijven zorgen.